Yöneticilerin Dikkatine

1.1 Meslek Hastalığı Riski

İngiltere sanayiinde tahmini iki milyon insan işten kaynaklanan hastalıkların sıkıntısını çekmektedir. Çalışmanın sebeb olduğu hastalıklar nedeniyle her yıl yaklaşık yirmi milyon iş günü kaybolmaktadır. Sonuçta hangi ülkede veya hangi meslek grubunda olursanız olun, mesleğe bağlı hastalıklar bütün yöneticileri ilgilendirmektedir. Bu durum en küçükler de dahil olmak üzere her ölçekte firmayı etkilemektedir. Aslında küçük kuruluşlardaki personelin hastalanmasının firmayı etkilemesi diğerlerinden daha fazla olmaktadır. Problemler önemsiz gibi görünerek başlar ve zaman içerisinde daha da kötüleşerek devam eder. Sonunda hastalık sürekli hale gelir, ölüme kadar giden sonuçlar yaratabilir. Meslek hastalıkları sadece çalışanlara acı ve ıstırap vermekle kalmaz, aynı zamanda firmalar için ve sonunda toplum için finansal kayıplara neden olur. Meslek hastalıklarının sebebini iyi anlayan ve önlem alan şirketler bu durumdan kurtulabilirler.

1.1 Meslek Hastalıkları Nelerdir ?

Bir çalışanın iş yerindeki tehlikelerden dolayı hastalığa maruz kalması bir mesleki hastalıktır. Aşağıdaki tabloda değişik hastalıklara neden olan bazı örneklemeleri görebilirsiniz. Bu listeyi işyerinizde bulunan problem türlerine göre kullanabilirsiniz. Unutmayın ki küçük işyerleri, kuaförler, çiftlikler ve garajlar bile risk altındadır.

İşyerlerinde, çalışma ortamı standardının yükseltilmesi, çalışanların sağlığının korunması için gerektiği gibi, iş kalitesini ve işyerinin verimliliğini artırması açısından da gereklidir. İş yerlerinde şu üç konu çok önemlidir. Sağlık - evde ve işyerinde zinde ve iyi şartlarda olmak, Çevre - çalışma ortamının düzenli, konforlu, toz duman ve gazlardan arınmış olması, Güvenlik - kaza risklerinin azaltılması Teknoloji bize konforlu, modern ürünler sunarken, bu ürünlerin üretimi sırasında bazı kirlilikler oluşmaktadır. Bunlar; - Tozlar, - Dumanlar, - Yağ ve diğer buharlar, - Gazlardır. Endüstride oluşan duman ve tozlar, aşağıdaki zararları içerir; - Solventler - Kaynak dumanları - Partiküller - Gazlar - Lehim dumanı - Kimyasallar-sıvılar Bu zararlılar, insan vücudunda beyin, akciğer, deri, kan, böbrekler, kol-bacak sinirleri, karaciğer gibi bir çok organda hasar yaparlar. Bu zararlılar, soluk aldığımızda vücudumuza girmeye çalışır ve vücudumuz bunlar karşısında savunmasız kalır. Hava içindeki tozların 10 mikrondan büyük olanları, ki bunlar gözle görünür tozlardır, burun ve boğaz içinde tutulur. Kül, karbon tozu, suni gübre tozu, çimento, cüruf, polen, un tozu, insan saçı bunlara örnektir. 10 mikron arası büyüklükte olanlar ise bronşlara ulaşır. Bunlara bakteriler, süt tozu, boya pigmentleri, kükürt tozu örnek olabilir. 1 mikrondan küçük olanlar ise alveollere ulaşır. Bunlara da örnek vermek gerekirse sigara, kaynak dumanı, gres, yağ buharları, kurum ve virüsleri sayabiliriz Bu durumdan, partiküllerin %99 dan fazlasının akciğerlerimize ulaştığı ortaya çıkmaktadır. Partiküllerin düşüş hızlarına göz atmak, bunları yakalama tekniklerini açıklarken faydalı olacaktır. Hava akımı olmayan bir oda içinde, aşağıdaki düşüş hızları tesbit edilir.

PARTİKÜLLER DÜŞÜŞ HIZLARI

100 mikron 500 mm/s 10 mikron 6 mm/s 1 mikron 0,07 mm/s 0,1 mikron 0,002 mm/s 0,01 mikron 0,0001 mm/s Buradan 1 mikron çapındaki bir partikülün 1 metre mesafeyi 4 saatte katettiğini görüyoruz. Aşağıdaki şekilde ise, 60 metre yüksekliğindeki bir kuleden, 3m/s rüzgar hızında bırakılan 20 mikron ve 0,2 mikron büyüklüklerindeki partiküllerin ne kadar uzağa düştüklerini görebiliriz. Sac kılı kalınlığı: 100 mikron Görülebilir büyüklük : 10 mikron Sağlığa zararlı partikül: < 5 mikron Kaynak dumanı: < 1 mikron Metal imalat sektöründe en yoğun karşılaşılan kaynak dumanı ve talama tozu ile mücadele için, onların da özelliklerine bir bakalım.

KAYNAK DUMANI

Partikül büyüklüğü : 0,2-0,8 mikron Isı enerjisi Düşük hız

TAŞLAMA TOZU

Partikül büyüklüğü : 50-100 mikron Mekanik enerji Yüksek hız

Çalışma ortamlarının çok iyi havalandırılmış olması gerekir. Ortalama verilmesi gereken hava debisini hesap ederken, prosesten açığa çıkan kirliliği de gözönüne almalıyız. Konfor havalandırmasında yaptığımız kişi başına taze hava miktarı hesabını burada yapamayız. Ortama verilen taze havanın, çalışma alanlarında hava ceryanına sebeb olmamasına dikkat etmeliyiz. Taze hava miktarını hesap ederken, ortamdan egzost ettiğimiz hava miktarını gözönünde bulundurmalı, emme ve üfleme hava miktarlarını dengede tutmalıyız.

HAVA TEMİZLEME METODU-1

Sabit emiş davlumbazı Sadece belirli sabit yerlerde çalışır. Çalışırken kirliliğe maruz kalma riski vardır. İyi bir verim almak için büyük hava miktarlarına ihtiyaç vardır.

HAVA TEMİZLEME METODU-2

Yüz maskesi Yerinde kullanıldığında iyi koruma sağlar. Bazı geçici işyerleri için sonuç alınacak tek çözüm olabilir. Kullanımı rahat değildir. Kirleticiler etrafta kalır. Devamlı ayar gerektirir. En uygun çözüm, kirliliği kaynağında yakalamaktır. Spiral taş gibi el aletlerine monte edilen emiş sistemleri, çok az bir hava ile, tozları kaynağında tutabilir. Aletleri ağırlaştırma gibi bir dezavantajına karşın, en etkili emiş yöntemidir.

HAVA TEMİZLEME METODU-3

El aletlerine montajlı emiş sistemi Kirliliğin kaynağında çalışır. Çok az hava gerekir. Her alete takılabilir. Her zaman etkili olmayabilir. Aletleri ağırlaştırır ve kullanışını güçleitirir. Kaynak, lehim dumanı ve pudra-ilaç tozu gibi uçuşan tozları kaynağında tutabilmek için en uygun yöntem, ayarlanabilen, mafsallı emiş kollarıdır. Bu kollar, çalışmaya engel olmadan, işin şekline göre ayarlanarak çıkan toz ve dumanları en etkili şekilde yakalar.

HAVA TEMİZLEME METODU-4

Ayarlanabilir emiş kolu Her yere uygundur. Çalışmaya engel olmaz. İşin şekline göre ayarlama imkanı vardır. Yüksek verimlidir. Eğer kaynak sırasında çıkan partikülleri bir kum tanesi kabul edersek aynı yaklaşım ile taşlama sırasında çıkan partiküller bir basketbol topu büyüklüğü kadardır ve hızı kum tanesinin hızından 100 kat fazladır. Bu örnek ile kaynak ve taşlama partiküllerini yakalamak ve taşımak için farklı met odların uygulanması gerektiği kolayca anlaşılmaktadır.

KAYNAK DUMANLARI

Yakalama hızı: 0,5-5 m/s Kanal içi hız : 6-14 m/s

TAŞLAMA TOZLARI

Yakalama hızı: 15-18 m/s Kanal içi hız : 18-25m/s ÇALIŞMA ORTAMINDAN EMİLEN TOZ VE DUMANI NEREYE ATMAMIZ GEREKİR? Ülkemizde yasalar ve yönetmelikler; çok tehlikeli olmamak ve komşuların şikayetine sebeb olmamak kaydıyla dumanların dışarı atılmasına izin vermektedir. Ancak çalışma ortamında açığa çıkan tozların ve dumanların partikül filtresi, elektrostatik filtre, aktif karbon filtre, hava yıkama gibi çeşitli yöntemlerle filtre edilerek havanın geri kazanılması en uygun yöntemdir. Bu bir filtre maliyeti getirecektir. Ancak kışın ısıtılan iç havayı dışarı atmayarak, enerji tasarrufu sağlayacak, aynı zamanda dış zamanda dış hava miktarının azaltılmasıyla, havalandırmanın getireceği yatırım ve işletme maliyetini de azaltacaktır.